Monday, April 29, 2019

हिन्दी व्याकरण- श्चुत्व व ष्टुत्व सन्धि

श्चुत्व सन्धि- स्तोः श्चुना श्चुः
नियम-
          यदि स् त् थ् द् ध् न्   के बाद श् च् छ् ज् झ् ञ् आये तो क्रमशः निम्न परिवर्तन हो जाता है-
                      स्  को  श्
                      त्  को  च्
                      थ्  को  छ्
                       द्  को  ज्
                       ध्  को  झ्
                       न्  को  ञ्
उदाहरण-
रामस् + चिनोति  = रामश्चिनोति
सत् + चित्  = सच्चित्
सद् + जनः  = सज्जनः
शार्गिंन् + जयः = शार्गिंंञ्जयः

ष्टुत्व सन्धि- ष्टुना ष्टुः
नियम- यदि स् त् थ् द् ध् न्  का योग ष् ट् ठ् ड् ढ् ण् से हो तो निम्न परिवर्तन हो जाता है-
                      स्  को  ष्
                      त्  को  ट्
                      थ्  को  ठ्
                      द्  को  ड्
                      ध्  को  ढ्
                      न्  को  ण्
उदाहरण-
तत् + टीका   = तट्टीका
रामस् + षष्ठः = रामष्षष्ठः
उद् + डयनम् = उड्डयनम्


No comments:

Post a Comment

प्रवेश पत्र

प्रवेश पत्र वितरण-2020